Το “κακό μάτι”, η βασκανία και η γλωσσοφαγιά έχουν εισχωρήσει στην καθημερινότητα μας. Με τον παραμικρό πονοκέφαλο, θεωρούμε πως έχουμε μάτι.
Η βασκανία ονομάζεται η πεποίθηση κατά την οποία είναι δυνατό να επηρεαστεί αρνητικά ένας άνθρωπος εξαιτίας του φθόνου ή μονάχα ενός βλέμματος από έναν άλλο άνθρωπο (πιθανόν και ακούσια).
Η πίστη στο “μάτι” είναι πιο διαδεδομένη στη Μέση Ανατολή, στη δυτική αλλά και στην ανατολική Αφρική, κεντρική και νότια Ασία, αλλά και στην Ευρώπη, ιδίως στις μεσογειακές χώρες. Αναφορές στην βασκανία μπορούν να βρεθούν στο Κοράνι, όπως και σε εβραϊκά ιερά κείμενα. Η “παράδοση” αυτή είναι βαθιά ριζωμένη και στον ελληνικό λαό από αρχαιοτάτων χρόνων. Η αρχή της βασκανίας ανάγεται στην Ανατολή και τη Χαλδαία, από την οποία πιθανότατα διαδόθηκε στην Ελλάδα, την Ιταλία και τις λοιπές χώρες της Ευρώπης. Οι αρχαίοι Έλληνες και αργότερα οι Ρωμαίοι πίστευαν στη βασκανία. Εκτός από ορισμένους σκεπτικιστές, η πίστη στο κακό μάτι ήταν ευρύτατα διαδεδομένη και ριζωμένη όχι μόνο στο λαό αλλά και στα πιο ανεπτυγμένα πνεύματα της αρχαιότητας. Ο Δημόκριτος, ο Αριστοτέλης, ο Πλούταρχος, ο Απολλωνίδης, ο Φίλαρχος, ο Ηλιόδωρος, ο Αλέξανδρος ο Αφροδισιεύς, ο Πλίνιος, ο Βιργίλιος και ο Κικέρων παραδεχόταν τη βασκανία.
Η θέση της Εκκλησίας
Η Εκκλησία δέχεται την ύπαρξη της βασκανίας. Σε καμία περίπτωση δεν την θεωρεί πρόληψη και δεισιδαιμονία αλλά την αποδίδει την επέμβαση του πονηρού πνεύματος, την θεωρεί δηλαδή, έργο του διαβόλου ως αποτέλεσμα φθόνου. Επομένως, η Εκκλησία θεωρεί όλους τους λαϊκούς τρόπους ξεματιάσματος μη έγκυρους και αυτό διότι τα συνεχή ματιάσματα και ξεματιάσματα χαροποιούν το διάβολο αφού ασχολούνται συνέχεια με αυτόν και αυτός είναι ο σκοπός του ιδίου.
Αυτό που χρειάζεται να έχει κάθε άτομο πάνω του είναι να φορά τον σταυρό του και να έχει δυνατή πίστη, η οποία είναι και το όπλο του σε οτιδήποτε κακό.
Για την απαλλαγή από το “κακό μάτι” και την βασκανία, η Εκκλησία προτείνει να διαβαστεί η ευχή κατά της βασκανίας του Μεγάλου Βασιλείου του Ουρανοφάντορος Επισκόπου Καισαρείας, αποκλειστικά από κάποιον ιερέα. Εάν, δεν έχει κάποιος πιστός άμεση πρόσβαση σε ιερέα, αυτό που μπορεί να κάνει, είναι να διαβάσει τους Ψαλμούς από το Ψαλτήριον, καθώς και να πιει Αγιασμό.
Η ευχή του Μεγάλου Βασιλείου:
«Κύριε ο Θεός ημών, ο Βασιλεύς των αιώνων, ο Παντοκράτωρ και Παντοδύναμος, ο ποιων πάντα και μετασκευάζων μόνω τω βούλεσθαι, ο εν την επταπλάσιον καμίνον και την φλόγα την εν Βαβυλώνι εις δρόσον μεταβαλων και τους αγίους σου τρεις παίδας σώους διαφύλαξας, ο Ιατρός και Θεραπευτής των ψυχών ημών, η ασφάλεια των εις σε ελπιζόντων, σού δεόμεθα και σε παρακαλούμεν, αποστησον, φυγάδευσον και απέλασον πάσαν διαβολικήν ενέργειαν, πάσαν σατανικήν έφοδο και πάσαν επιβουλήν, περιέργειαν τε πονηράν και βλάβην και οφθαλμών βασκανίαν των κακοποιών και πονηρών ανθρώπων από του δούλου σου ( τούδε) και ή υπό ωραιότητος ή ανδρείας ή ευτυχίας ή ζήλου και φθόνου ή βασκανίας συνέβη, αυτός, φιλάνθρωπε Δέσποτα, έκτεινον την κραταίαν σου χείρα και τον βραχίονά σου τον ισχυρόν και ύψιστον και επισκόπων επισκόπησον το πλάσμα σου τούτο, και καταπεμψον αυτώ άγγελον κραταιόν, ειρηνικόν, ψυχής και σώματος φύλακα, ος επιτιμήσει και απελάσει απ’ αυτού πάσαν βλάβην, πάσαν πονηράν βουλήν, πάσαν φαρμακείαν και βασκανίαν των φθονερών ανθρώπων, και υπό σου ο σος ικέτης φρουρούμενος μετ’ ευχαριστίας ψάλλει σοι, Κύριος εμοί βοηθός και ου φοβηθήσομαι τι ποιήσει μοί άνθρωπος, και πάλιν ου φοβηθήσομαι κακά, ότι συ μετ’ εμού ει ότι συ ει ο Θεός, κραταίωμά μου, ισχυρός, εξουσιαστής, αρχών ειρήνης, Πατήρ του μέλλοντος αιώνος. Ναί, Κύριε ο Θεός ημών, φείσαι του πλάσματός σου, και ρύσαι τον δούλο σου (δείνα) από πάσης βλάβης, από πάσης επηρείας και από πάσης βασκανίας και ανώτερον αυτόν και ημάς παντός κακού διαφύλαξον, πρεσβείαις της υπερευλογημένης ενδόξου, Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας, των φωτοειδών Αρχαγγέλων και πάντων σου των αγίων. Αμήν»
